Gülaçtı Şen

Gelişen sektörle birlikte uçağa binen yolcu sayısındaki artış ve bu artışa paralel olarak sektörde çalışan personel sayısının artması ve insanların havacılık sektöründe bilinçlenmesi, havacılık ile ilgili yapılan filmlere bakış açısını değiştirmektedir. İşte bu filmlere en güzel örneklerden biri “Castles In The Sky” filmidir.

“Castles In The Sky” türkçe adıyla “Gökyüzünün Kaleleri” radar sistemlerinin mucidi olarak literatüre geçen Robert Watson Watt’ın ve arkadaşlarının, radarı keşif sürecini anlatan 2014 İngiltere yapımı biyografik ve tarihi bir filmdir.

I.Dünya Savaşı’nın sinyallerini verdiği yıllarda Nazi Almanya’sının, radyo dalgalarını kullanarak şehirleri ve insanları tahrip edebilen bir “ölüm ışını” yaydığı yönünde söylentiler dolaşır. Bunun üzerine Ocak 1935’te Britanya Krallığı Hava Bakanlığı Bilimsel Araştırma Direktörü Harry Wimperis, özellikle Robert Watson-Watt’a, uçaklara karşı kullanılmak üzere ölüm ışını versiyonunu oluşturma ihtimalini sorar. İşte bu ihtimalin yanıtı üzerine Robert Watson-Watt ve arkadaşı Arnold Wilkins bakanlığa bir rapor sunar. Bakanlık, sunulan rapor için fon vermeden önce radyo dalgalarının bir uçak tarafından yansıtılacağının ispatlanmasını ister. Alman uçaklarının yerlerinin tespit edilmesi amacıyla Watson ve ekibinin sosyal yaşantılarından fedakârlık ederek radarın ortaya çıkış serüvenini anlattığı film, havacılık sektöründe yer alan kişilerin (pilot, hostes, yolcu hizmetleri memuru, sivil havacılık ve kabin hizmetleri bölümü öğrencileri vb.) farklı bir bakış açısıyla izleyip yorumlayacağı başarılı bir filmdir.

Günümüzde havacılık sektöründe önemli bir yere sahip olan radar sistemleri, havacılığın vazgeçilmez yardımcı cihazlarından biri olarak üniversitelerin havacılık bölümlerinde anlatılmaktadır. İstanbul Aydın Üniversitesi Havacılıkta Yer Hizmetleri Bölümü 2.sınıf öğrencileri ile Seyrüsefer ve Yardımcıları dersinde izlediğimiz “Castles In The Sky”, sadece radar sistemlerinin değil, derste edinilen tüm teorik bilgilerin pekiştirilmesinde de etkili olmuştur. Filmde, gök dalgalarının keşfi, elektromanyetik alıcı ve verici arasındaki sinyallerin durumu, radarların keşfi ve çalışma prensibi anlaşılmaya çalışılmıştır. Konu ile ilgili teorik bilgisi olmayanların, tarihi bir film olarak zevkle izleyebilecekleri bu film, aşağıda yer alan teorik bilgiler öğrenildikten sonra daha zevkle izlenebilecektir. İyi seyirler.

Havacılıkta Radar: Radar, radyo dalgası yardımı ile cisimlerin bir bölgeden, yüzeyden veya cisimden yansıması prensibini kullanır. Bu prensip sayesinde nesnenin hızı, mesafesi ve kendisinin belirlenmesi gibi alt uygulamaların gerçekleştirilmesi mümkündür. Bunun haricinde uçaklarda diğer hava taşıtlarının ve meteorolojik olayların tespitinde kullanılan radarlar da mevcuttur ve günümüzde sivil havacılıkta hava araçlarının ayrılmasında, kontrolünde, seyrüseferinde çok önemli rol oynamaktadır.

Havacılıkta Seyrüsefer: Uçuşun kalkış aşamasından iniş aşamasına kadar takip edeceği güvenli ve en kısa yoldur.

Menzil (nm): İstatistik olarak en düşük ve en yüksek değerler arasındaki farktır. Havacılıkta uçağın menzili ise bir uçağın kalkış noktasından, iniş yaptığı varış noktasına kadar kat ettiği yer mesafesine denir.

Havacılıkta Radyo Seyrüsefer Yardımcıları; vericinin (Emitter – E) gönderdiği radyo elektromanyetik dalgalarının alıcı (Receiver – R) tarafından alınması prensibiyle çalışırlar.

Verici Anten: Elektrik akımının belirli bir yere yollanması için elektrik akımını, verici anten, elektromanyetik dalgalara dönüştürür ve boşluğa gönderir.

Alıcı Anten: Buna karşılık alıcı anteni, boşluktaki elektromanyetik dalgaları alıp elektrik enerjisine çevirir ve bunu elektronik aygıtlara göndererek bilgiyi orijinal formuna dönüştürür (müzik, görüntü, yazı).

Modülasyon: Ses Dalgaları’ nın Radyo Dalgaları’ nın üzerine bindirilip uzak menzillere iletilmesi sağlanır. Uzak menzillere gönderilmek istenen ses veya görüntü bilgisinin bir taşıyıcı Radyo Dalgası üzerine bindirilmesi işlemine denir.

Elektromanyetik Yer Dalgaları: Yavaş yavaş zayıflayıp tamamen sönünceye kadar yeryüzü eğrisini takip eden dalgalardır. Toprağın tipi (toprak ne kadar nemli ise menzil o kadar artar), frekans frekans azaldıkça menzil artar), verici gücü (vericinin gücü ne kadar yüksek ise menzil de o oranda artar), yeryüzüne paralel olarak yayılan bu dalgaların yayılımını etkileyen faktörlerdir.

Elektromanyetik Gök Dalgaları: Atmosferin iyonosfer katlarına çarpıp yansıyarak tekrar yeryüzüne dönen dalgalardır. İyonosfer atmosferin en dış katmanıdır ve yerden yaklaşık 70-90 KM arasında bir mesafededir. Bu katmanın yüksekliği sabit olmayıp zamana ve mevsime göre değişkenlik gösterir. Gündüzleri ise geceye göre daha alçak seviyededir.

Optik Dalgalar: Doğrusal olan ve iyonosfer tabakasından yansımaksızın iyonosfer tabakasını delip geçerek uzaya ulaşan yüksek frekanslı dalgalardır.

Tüm Kaynağa Erişim İçin: “Radyo Seyrüsefer Yardımcıları” Seyrüsefer Dairesi Başkanlığı, Hava Trafik Müdürlüğü, Eğitim Notları. http://www.ssd.dhmi.gov.tr/