Gülaçtı Şen

Çin’de ortaya çıkan ve tüm dünyaya yayılan corona virüsü, diğer adıyla Covid-19 tüm dünyada yaşamı olumsuz yönde etkiledi. Virüs nasıl ortaya çıktı, nasıl yayılıyor, belirtileri nelerdir, korunmak için neler yapmamız gerekiyor gibi birçok soru tartışılmaya ve açıklanmaya çalışılırken, en etkilenen sektörlerden biri havacılık sektörü oldu.

Dünyada yayılmaya hızla devam eden corona virüsü havacılık sektörünü küresel anlamda olumsuz etkiledi.  Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), corona virüs salgını nedeniyle küresel hava taşımacılığının 2009 yılından bu yana ilk kez düşüş göstereceğini ve düşen talebin havayolu şirketlerine etkisinin küresel olarak 29 milyar doları aşacağını tahmin etti.

Dünyada havacılık sektörünü küresel anlamda olumsuz etkileyen olaylar yaşanmıştır. Bunlar;

• 1980’li yıllardaki petrol krizi
• 2001 yılında ikiz kulelere yapılan saldırılar
• 2008 yılı dünya ekonomik krizi

2020 yılına gelindiğinde görülen ve hızlı bir şekilde yayılan corona virüsü, havacılık sektöründe bir dönüm noktası olacak mı? Yani bir sonraki maddeyi,

• 2020 corona virüs salgını olarak belirtebilir miyiz?

Çin’den Avrupa’ya yayılan corona virüsü, uçuşların hızla iptal edilmesi, ardından Amerika’da görülen vakalar ile uçuşlar iptal edilmeye devam ediyor. Türkiye’de ise Corona virüsünün vakasının görülmesi yetkili otoritelerden tarafından 11.03.2020 tarihinde açıklandı. Görülen tek bir vakanın salgın olarak nitelendirilemeyeceğini belirten yetkililer, Türkiye’de büyük önlemler aldı. Bu önlemlerin en önemlilerinden biri de dünyanın dört bir yanına gerçekleştirilen uçuşlarla ilgiliydi.

Ülkemizin bayrak taşıyıcısı havayolu şirketi öncelikle salgının görüldüğü Çin’e, ardından da salgının hızla yayıldığı Irak’a uçuş seferilerini iptal etmişti. Sonrasında Avrupa’ya hızla yayılan corona virüsü sebebiyle Avrupa’ya yapılan uçuşlar iptal edildi. Sektörde aktif olarak rol alan tüm şirketler virüsün Türkiye’ye girmemesi için ciddi önlemler almaya başladılar. Ülke otoritelerinin aldığı kararla da zorunlu olmadıkça yurt dışı gitmeme çağrısı yapıldı. Yurt dışından gelen yolcular için de 14 gün boyunca evlerinden çıkmamaları istendi. İleriye yönelik uçuşları olan birçok kişi de uçak biletlerini açığa aldı ya da iptal ettirdi. Bu sebeple Türkiye’deki havalimanlarında yolcu sayılarının ciddi oranda azaldığı bilinmektedir.

Uçuşların iptal olmasıyla havacılık sektöründeki bazı işletmeler çalışanlarını ücretsiz izine çıkarma kararı aldı. Uçuşların olmaması, yolcu sayılarının azlığı, çalışanların salgından korunmaları açısından alınan bu karara saygı duymak gerekmektedir. Geleceği ön görülemeyen bir virüs söz konusu ve insanların yaşadığı korku ile içinde bulunduğu durumu değerlendirirsek, havacılık sektörünün geleceği de öngörülemeyebilir.

Türkiye’deki havacılık sektöründeki bazı işletmelerin çalışanları ücretsiz izine çıkarmalarının yanında, herhangi bir açıklama yapmadan çalışanlarını işten çıkardılar. Dünya’da belirtileri görülmüşken, ülkemizde 11 mart tarihinde sadece ilk vaka açıklanmışken, bu tarihin çok öncesinde çalışanların işten çıkarıldığını öğrendik. Sektörde uçuşların iptal edilmesiyle uğranılan finansal kayıp elbette ki az değildir; ancak sektördeki büyük işletmelerin herhangi bir açıklama yapmadan çalışanlarını işten çıkarmaları da ne yazık ki normal değildir. Uçuşların ne zaman başlayacağı, hayatın ne zaman normale döneceğini bilemiyoruz. Ancak sanki her şey daha kötüye gidecekmiş gibi bir karar alınıyor ve çalışanlar işten çıkarılıyor. Ülkemizdeki önemli havacılık işletmelerinin bazı durumları bahane ederek, haksız yere çok sayıda çalışanı işten çıkardıkları daha önce görmüştük. Hatta çıkardıktan sonra çok vakit geçmeden başka kişilerin işe alındığı da görmüştük. Yine aynı durum mu olacak diye sormadan edemiyorum. Kaldı ki eğitimli ve deneyimli kişilerin, böyle zor dönemlerde işten çıkarılmaları da işletmenin karar alıcılarının ve üst düzey yöneticilerinin krizi yönetme becerilerinin ne kadar zayıf olduğunu göstermektedir. İşletmelerin bu şekilde yönetilmeleri diğer çalışanları da olumsuz olarak etkilemekte ve işletmenin sürdürülebilirliği ve verimliliği açısından tehlikeli olmaktadır. Sonuç olarak bu durum Türkiye’deki havacılık sektörünün gelişimini de olumsuz olarak etkilemektedir.

Türkiye’de havacılık sektöründeki bazı işletmelerin, çalışanların işten çıkarılmaları ile ilgili aldığı kararlarda daha önce nasıl hata yaptıklarını gördük. Bu durum hala devam ederken, corona virüsü tehdidi bittikten ve uçuşlar normale döndükten sonra bu işletmelerde çalışan personellerle ilgili sorunlar yaşanacaktır. Mevcut çalışanların olan izinleri iptal edilecek, çalışanlar mesai kalarak çalışmaya devam edecek; alınacak personeller iyi bir mülakat sürecinden geçmeyecek, yanlış personel alımı yapılacak, alınan yeni personellerin eğitimleri de hızlı bir şekilde yapılacaktır. İşlerin aksamadan yürütülmesi durumu müşteri memnuniyetinin önüne geçecek ve bunun gibi bir dizi konu daha bir işletmede yaşanırken, Türkiye’deki tüm havacılık sektörü durumdan etkilenecektir.