Vardiyalı çalışma, işin tam gün veya tam hafta sürdürülmesi zorunluluğu olduğu iş ve işyerlerinde, çalışma zamanlarının günün farklı ve birbirini takip eden zaman dilimlerine bölünmesi, her zaman diliminde farklı işçilerin çalıştırılması şeklinde yapılan çalışma sistemine denilmektedir. Uygulamada vardiyalı çalışma olarak bilinen sistem, mevzuatlarda postalar halinde çalışma olarak geçmektedir. Postalar halinde çalışma, işin özellikleri ve nitelikleri nedeni ile sürekli çalışma durumunda olan yerlerde birbiri peşi sıra durmaksızın veya nöbetleşe çalışma olarak tanımlanmaktadır.
Vardiyalı çalışma, standart gündüz çalışma zamanlarının dışındaki çalışma zamanları olarak da tanımlanabilir. Çalışma zamanları sabah, akşam ve gece olmak üzere ardışık çalışma olarak belirlenebileceği gibi, nöbetleşerek çalışma şeklinde de olabilir.
Vardiyalı çalışmalar sabit ve dönüşümlü vardiya sistemleri olarak iki gruba ayrılmaktadır.
Sabit Vardiya Sistemi: Sabit vardiya çalışmasında, sürekli olarak gündüz, sürekli olarak öğleden gece yarısına değin veya sürekli olarak gece çalışan ekipler vardır. Olağanüstü bir durum olmadıkça, çalışanlar kendi vardiyalarında çalışmak zorundadırlar. Sürekli gece çalışmalarının olumsuz etkilerinin fazla olması, bu konuda iş kanunlarında yeni kuralların getirilmesi nedenleri ile bu vardiya sisteminin çok fazla uygulanmadığı görülmektedir.
Dönüşümlü Vardiya Sistemi: Dönüşümlü vardiyalı çalışmada ise ekipler belli bir zaman programı içerisinde dönüşümlü olarak gündüz, öğleden sonra ve gece vardiyası şeklinde bir çalışma esasına göre düzenlenmiştir. Bu sistem, günümüzde uygulanan ve çalışanlarca da kabul gören bir sistemdir. Tüm çalışanlar, vardiya düzenlemesine göre, yasal süreyi aşmamak kaydıyla, günün her saatindeki çalışmada yerini almaktadır. Böylece çalışanlar, gerek fizik ve gerekse psişik olarak işyerinde ayrıma tabi tutulmadıklarını bilmektedirler. Dönüşümlü ve sabit vardiya sistemlerinin birlikte uygulandığı işletmeler de bulunmaktadır.
Bunların dışında esnek vardiya sistemi de kullanılmaktadır. Esnek vardiya sisteminde standart 12 saatlik iki vardiya veya 8 saatlik üç vardiya yerine, çok daha farklı saatlerde kayan vardiya saatleri belirlenebilmektedir. Belirlenen kısmi süreli vardiya grupları birbirini takip eden süreçlerde işleri üstlenerek toplam çalışma süresinin tamamını kullanmış olurlar.
Havalimanında uygulanan vardiya sistemi genel olarak dönüşümlü vardiya sistemidir. Havalimanında yer alan havayolu işletmeleri, handling işletmeleri, acenteler, kafeler ve restoranlar, bankalar, güvenlik hizmetleri, teknik hizmetleri ve temizlik hizmetleri gibi hiç ara vermeden çalışılan birimlerde, gündüz, öğleden sonra, gece olarak dönüşümlü olabilen vardiyalar vardır. Yasal süreler içerisinde yürütülen vardiyaların saatleri farklı olabilir.
Havalimanında işletmelere göre değişen bazı vardiyalar ve bu vardiyaların saatleri aşağıdaki gibidir.
3’lü Vardiya Sistemi
| 2 gün sabah | 2 gün akşam | 2 gün gece |
| 05:30 – 13:30 | 13:30 – 21:30 | 21:30 – 05:30 |
| 2 gün sabah | 2 gün akşam | 2 gün gece |
| 06:30 – 14:30 | 14:30 – 22:30 | 22:30 – 06:30 |
2’li Vardiya Sistemi
| 4 gün sabah | 2 gün akşam |
| 05:30 – 13:30 | 13:30 – 21:30 |
| 2 gün sabah | 4 gün akşam |
| 05:30 – 13:30 | 13:30 – 21:30 |
| 2 gün sabah | 2 gün akşam |
| 07:00 – 19:00 | 19:00 – 07:00 |
| 2 gün sabah | 2 gün akşam |
| 08:00 – 20:00 | 20:00 – 08:00 |
Sabit vardiya sistemi
| 1 hafta gündüz | 1 hafta gece |
| 08:00 – 20:00 | 20:00 – 08:00 |
| 07:00 – 19:00 | 19:00 – 07:00 |
Bir Cevap Yazın